Anatomia: Budowa komórki

Budowa komórki

Komórka jest najmniejszą żywą jednostką z której składa się nasz organizm. Jej poszczególne elementy pełnią różne funkcje, a ich działania są skoordynowane. Każdą komórkę naszego ciała otacza błona komórkowa, a jej wnętrze wypełnia cytoplazma w której zanurzone są organelle komórkowe.

Zbiór komórek tego samego rodzaju nazywamy tkanką.

Zbiór różnych tkanek stanowi narząd.

Zbiór narządów to układ.

Zbiór układów to organizm.

Błona komórkowa oddziela wnętrze komórki od otoczenia, zapewnia odbieranie sygnałów ze środowiska zewnętrznego oraz umożliwia transport różnych substancji do wnętrza i na zewnątrz komórki.

Składa się głównie z lipidów i białek. Na błonie komórkowej występują łańcuchy cukrowe, tworzące warstwę, która chroni przed urazami mechanicznymi i  nie pozwala zetknąć się niektórym substancjom z powierzchnią komórki.

Białka transbłonowe pozwalają na transportowanie substancji aktywnych do wnętrza komórki.

Transport przez błony komórkowe

Przez błonę komórkową i błony organelli zachodzi nieustanny transport różnych substancji. Może on przebieać w sposób bierny jak i w sposób aktywny. Transport bierny nie wymaga nakładów energii, ponieważ cząsteczki przemieszczają się na zasadzie dyfuzji.

Dyfuzja prosta - 

bez udziału energii i białek błonowych. W ten sposób przenikają woda, tlen i dwutlenek węgla

Dyfuzja ułatwiona

za pomocą białek błonowych

przenikają w ten sposób cukry i aminokwasy

Transport aktywny

To przenoszenie cząsteczki z miejsca o ich niższym stężeniu do miejsca o wyższym stężeniu. Zachodzi on wbrew naturalnej skłonności cząsteczek do przemieszczania się w przeciwną stronę, wymaga nakładów energii i specjalnych białek transportujących.

Komórka

Cytoszkielet 

jest systemem włókien białkowych, które rozciągają się wewnątrz cytoplazmy. Jego elementy mechaniczne wzmacniają komórkę i umożliwiają przemieszczanie się organelli oraz ruchy komórki.

Jądro komórkowe 

zawiera materiał genetyczny, w którym znajdują się informacje dotyczące budowy i funkcjonowania całego organizmu. Jest otoczone podwójną błoną, która oddziela wnętrze od cytoplazmy.

Jąderko 

jest obszarem materiału genetycznego w którego obrębie powstają elementy budujące rybosomy.

Rybosomy

 to struktury zbudowane z białek i kwasów nukleinowych. Są miejscem syntezy białek. Część rybosomów związana jest z siateczką śródplazmatyczną szorstką, a część jest zlokalizowana w cytoplazmie.

Cytoplazma 

jest żelem składającym się z wody, białek, cukrów i wielu innych substancji. Przebiega w niej wiele reakcji chemicznych.

Peroksysomy 

to małe pęcherzyki, w których rozkładają się niektóre związki organiczne i substancje toksyczne.

Centriole

 to struktury białkowe, któreo dgrywają ważną rolę podczas podziału komórki.

Lizosomy

 są to pęcherzyki, w których rozkładają się niepotrzebne składniki komórki oraz substancje pochodzące z zewnątrz.

Aparat Golgiego 

jest to system spłaszczonych pęcherzyków, w których białka i lipidy są modyfikowane oraz kierowane do miejsc ich przeznaczenia w komórce. Transport białek do tego aparatu i w przeciwnym kierunku odbywa się za pośrednictwem pęcherzyków.

Siateczka śródplazmatyczna 

jest to system błon tworzących przedziały wewnątrzkomórkowe. Powstają tam nowe błony komórkowe i unieszkodliwiane są trujące związki chemiczne. Dodatkowo siateczka śródplazmatyczna szorstka zwana też siateczką ziarną jest miejscem modyfikacji białek, a śródplazmatyczna gładka (bezziarnista) stanowi magazyn jonów wapnia.

Mitochondia 

to organelle, w których zachodzi oddychanie komórkowe, czyli proces wytwarzania energii chemicznego dla całej komórki. Energia ta przenoszona jest przez związek zwany ATP (adezynotrójfosforan). Wnętrze mitochondiurm jest oddzielone od cytoplazmy dwiema odrębnymi błonami. Wewnętrzna tworzy liczne pofałdowania wnikające wgłąb organelli nazywane grzebieniami mitochondrialnymi.

DNA

Kwasy deoksyrybonukleinowy

Występuje w formie długich cząsteczek zawierających zakodowane informacje o budowie i funkcjonowaniu komórki. Materiał genetyczny znajduje się w jądrze komórkowym. Do wytwarzania cząsteczek białka potrzebny jest mRNA i aminokwasy oraz cząsteczki transportowego tRNA.

Transkypcja

W jądrze komórki tworzy się kopia genu. Budowa i funkcjonowanie komórki zależą od występujących w nich białek, Kopia genu ma postać pojedynczej nici RNA nazywanej mRNA. Związek ten różni się od DNA jedynie rodzajem cukru budującego nukleotydy i zasadą azotową, zwaną uracylem, zamiast tyminy. mRNA powstaje w procesie zwanym transkrypcją.